TBB’nin 8-9 Ocak 1971 tarihli IV. Genel Kurulu’nda kabul edilmiş ve
26 Ocak 1971 tarihli TBB Bülteni’nde yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir.
I-) GENEL KURALLAR
1-) Türk avukatları, baroların ve Türkiye Barolar
Birliği’nin bağımsızlığı gereğine inanmışlar ve bu konuda kendilerine gerek
kişi, gerek kuruluş olarak düşen görevleri başarma kararına varmışlardır.
2-) Mesleki çalışmasında avukat, bağımsızlığını korur; bu
bağımsızlığı zedeleyecek iş kabulünden kaçınır.
3-) Avukat, mesleki çalışmasını kamunun inancını ve mesleğe
güvenini sağlayacak biçimde ve işine tam bir sadakatle yürütür.
4-) Avukat, mesleğin itibarını zedeleyecek her türlü tutum
ve davranıştan kaçınmak zorundadır. Avukat, özel yaşantısında da buna özenmekle
yükümlüdür.
5-) Avukat, yazarken de, konuşurken de düşüncelerini olgun
ve objektif bir biçimde açıklamalıdır. Mesleki çalışmasında avukat, hukukla ve
yasalarla ilgisiz açıklamalardan kaçınmalıdır.
6-) Avukat, iddia ve savunmanın hukuki yönü ile ilgilidir.
Taraflar arasında anlaşmazlığın doğurduğu düşmanlıkların dışında kalmalıdır.
7-) Avukat, salt ün kazandırmaya yönelen her türlü gereksiz
davranıştan titizlikle kaçınmalıdır.
a) Avukat, yalnız adres değişikliğini, reklam niteliğini
taşımayacak biçimde, ilan yoluyla duyurabilir.
b) Avukatın
başlıklı kağıtları, kartvizitleri, büro levhaları reklam niteliği taşıyabilecek
aşırılıkta olamaz.
c) Avukat, telefon rehberinde meslekler
kısmında adres yazdırabilir. Bunun dışında farklı büyüklükte harflere ya da ilan
niteliğinde yazılara yer verdiremez.
d) Ortak büro kuran avukatlar, büronun reklam aracı
olmamasına, hukuk bürosu olma niteliğini yitirmemesine dikkat ederler.
8-) Avukat kendine iş sağlama niteliğindeki her davranıştan
çekinir.
9-) Avukat, kanunen bulunduğu başkaca mevki ve olanaklarının
mesleki çalışmalarına etkili olmamasına dikkat eder.
Avukat, mesleki çalışması dışında kişisel anlaşmazlıklarda, avukatlık
sıfatının özelliklerinden yararlanamaz.
10-) Avukat, aynı dava için birbirine karşıt isteklerde
bulunamaz.
11-) Avukat, Türkiye Barolar Birliği’nce kabul olunan
mesleki dayanışma ve düzen gereklerine uygun davranmak zorundadır.
12-) Avukat, bürosunun görevin vakarına uygun biçimde
tutulmasına çaba gösterir.
13-) Uzunca bir süre bürosundan uzak kalmak zorunda bulunan
avukat, işlerine bakacak, müvekkillerini kabul edecek meslektaşının adını
barosuna bildirir.
14-) Avukat meslek kuruluşlarınca verilen görevleri, haklı
sebepler dışında, kabul etmek zorundadır.
15-) Mesleki çalışmasından ötürü aleyhine açılan dava
layihasının bir örneğini, avukat barosuna verir. Baronun hukuki
anlaşmazlıklardaki arabuluculuk teklifini kabul etmek zorundadır.
16-) Avukat, kendisiyle ilgili her türlü belgeleri baroda
görmek hakkını haizdir.
II-) YARGI ORGANLARIYLA VE ADLİ MERCİLERLE İLİŞKİLER
17-) Hakim ve savcılarla ilişkilerinde, avukat, hizmetin
özelliklerinden gelen ölçülere uygun davranmak zorundadır. Bu ilişkilerde
karşılıklı saygı esastır.
18-) Avukat, daha önce hakim, savcı, hakem ya da başka resmi
bir sıfatla incelediği işte görev alamaz.
19-) Hakim ve savcı ile hısımlık ya da evlilikten gelen
engelleri gösteren, kanun hükmünde yazılı derece dışında kalan hısımlıklar ve
başkaca yakınlıklarda, avukat, meslek onuruna en uygun biçimde takdirini
kullanır.
20-) Avukatlar ve avukat stajyerleri, mesleğe yaraşır bir
kılık ve kıyafetle, başları açık olarak mahkemelerde görev yaparlar.
Duruşmalara, Türkiye Barolar Birliği’nce şekli saptanmış cübbe ile ve temiz bir
kıyafetle çıkarlar. Erkek avukatlar, iklim ve mevsim koşullarının elverdiği
ölçüde kravat takarlar.¹ (8. DD. 05.11.2012 T. 2012/5257 E. sayılı kararı ile
Türkiye Barolar Birliği Meslek Kurallarının 20. maddesinde yer alan "başları
açık" ibaresinin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.)
21-) Avukat duruşmayı terk edemez. Ancak kişisel veya meslek
onurunun zorunlu kıldığı hallerde duruşmalardan ayrılabilir. Bu durumda avukat
derhal baroya bilgi verir.
22-) Avukat savunma için zorunlu olmadıkça davanın uzaması
sonucuna varacak isteklerden kaçınır.
23-) Hakimin reddi, savcıların ve başkaca adalet
görevlilerinin reddi veya şikayet edilmesi konusunda ve genellikle
konuşmalarında ve yazılarında avukat, kanunun gerektirdiği gerekçeleri amacı
aşmayacak biçimde açıklar.
Ret veya şikayet dileklerinin bir örneği de baroya verilir.
24-) Avukat, ilerde tanık olarak dinlenecek kimselerden,
istisnai olarak bazı hususları öğrenmek mecburiyetinde kalmış olursa, onları
etkilemiş olma şüphesi altına düşmekten kaçınmalıdır. Avukat, tanıklara
tavsiyelerde bulunamaz, ne şekilde tanıklık edecekleri veya hakim önünde nasıl
hareket edecekleri hakkında talimat veremez.
25-)
Avukat, mahkeme kalemlerinde, icra dairelerinde ve her türlü mercilerde çalışan
görevlilerle olan ilişkilerinde de meslek onuruna ve ağırbaşlılığına uygun tutum
ve davranışlarını korur.
III-) MESLEKTAŞLAR ARASI DAYANIŞMA VE İLİŞKİLER
26-) Hiçbir avukat, bir meslektaşının mesleki
tutum ve davranışları hakkındaki düşüncelerini kamuoyuna açıklayamaz. Bu yoldaki
şikayetlerin mercii yalnız barolardır.
27-) Hiçbir
avukat, herhangi bir meslektaşı özellikle hasım vekili meslektaşı hakkında küçük
düşürücü nitelikteki kişisel görüşlerini açıkça belirtemez.
Bir avukat, başka bir avukata karşı asıl ya da vekil sıfatıyla takip edeceği
davayı kendi barosuna bir yazı ile bildirir. Bu kural, bilgi verme yükümlülüğü
ile bağlı olarak baroların ve Türkiye Barolar Birliği’nin üçüncü şahısların
aleyhine veya üçüncü şahısların barolar ve TBB aleyhine açacağı davalar için de
geçerlidir.²
Resmi ya da özel kuruluşlarda bağımlı olarak birlikte çalışan avukatlar,
kadro görevleri ne olursa olsun, adalet ve eşitlik ilkelerinden ayrılmamaya ve
iş dağıtımı, denetimi ve her türlü iş ilişkilerinde meslek dayanışmasına ve
onuruna uymayan davranışlardan kaçınmaya özen göstermekle yükümlüdürler.³
28-) Bir başka baro bölgesinde ilk kez bir davaya giden
avukat, o yer Baro Başkanı’na nezaket ziyaretinde bulunmaya gayret eder.
29-) Bir meslektaşının ölümü veya başkaca nedenlerle, Baro
Başkanı’nca görevlendirilen avukat, kabul edilebilir bir neden göstermeksizin bu
görevi reddedemez.
30-) Mesleki çalışmada avukatlar arasında usule ilişkin
işlemlerde ve dosya incelemelerinde dayanışma gereği sayılabilecek yardımlar ve
kolaylıkla esirgemezler.
Duruşmaya geç kaldığı için hakkında gıyap kararı
alınan avukat hemen gelmişse, diğer taraf vekili olan avukat, gıyap kararının
kaldırılmasını veya düzeltilmesini istemek zorundadır.
Bir başka yerdeki duruşmasına mazereti nedeniyle gidemeyen avukat, karşı
taraf avukatı bir başka yerden geliyorsa, mazeretini önceden meslektaşına
bildirmelidir.
Avukatlar arasında “özeldir” kaydı taşıyan yazışmalar, yazanın rızası
alınmadan açıklanamaz.
31-) Avukat hasım tarafın ancak avukatı ile görüşebilir.
(Hasmının avukatı yok ise) avukatın hasımla teması zorunlu sınırlar içinde
kalır. Hasım tarafla her temasından sonra avukat müvekkiline bilgi verir.
32-) Avukat, dava türü ve usulü ne olursa olsun, mahkemeye
verdiği layiha ve önemli belgelerin birer örneğini (istenmese de) karşı taraf
vekili meslektaşına verir.
33-) Yanına stajyer almayı kabul eden avukat, stajyerlerin
iyi yetişmesi için gerekli dikkati ve ilgiyi gösterir ve olanaklarını
hazırlar.
IV-) İŞ SAHİPLERİYLE İLİŞKİLER
34-) Avukat, müvekkiline davanın sonucu ile ilgili hukuki
görüşünü açılayabilir. Fakat bunun bir teminat olmadığını özellikle
belirtir.
35-) Avukat aynı davada, birinin savunması öbürünün
savunmasına zarar verebilecek durumda olan iki kişinin birden vekaletini kabul
etmez.
36-) Bir anlaşmazlıkta taraflardan birine hukuki yardımda
bulunan avukat, yararı çatışan öbür tarafın vekaletini alamaz, hiçbir hukuki
yardımda bulunamaz.
Ortak büroda çalışan avukatlar da, yararları çatışan kimseleri temsil etmemek
kuralı ile bağlıdırlar.
37-) Avukat meslek sırrı ile bağlıdır.
a) Tanıklıktan çekinmede de bu ölçüyü esas tutar.
Avukat, davasını almadığı kimselerin başvurması nedeniyle öğrendiği
bilgileri de sır sayar. Avukatlık sırrının tutulması süresizdir, meslekten
ayrılmak bu yükümü kaldırmaz.
b) Avukat, yardımcılarının, stajyerlerinin ve çalıştırdığı
kimselerin de meslek sırrına aykırı davranışlarını engelleyecek tedbirler
alır.
38-) Avukat, kendisine teklif edilen işi gerekçe göstermeden
de reddedebilir. Takdirine esas olan nedenleri açıklamak zorunda
bırakılamaz.
Avukat, zamanının ve yeteneklerinin erişemediği bir işi kabul etmez.
Avukat, davayı almaktan ve kovuşturmaktan çekinme hakkını müvekkiline zarar
vermeyecek biçimde kullanmaya dikkat edecektir.
39-) İş sahibi anlaşmayı yaptığı avukattan sonra ikinci bir
avukata da vekalet vermek isterse, ikinci avukat işi kabul etmeden önce, ilk
vekalet verilen avukata yazıyla bilgi vermelidir.
40-) Avukat kesin olarak zorunlu bulunmadıkça, müvekkili
adına basına açıklamada bulunamaz. Açıklamalarda, adalete etkili olmak amacı
güdülemez.
41-) Avukat baktığı davada, görevini savsayarak ya da kötüye
kullanarak, müvekkili zararına kendisine bir yarar sağlayamaz.
42-) Avukat, işle ilgili giderleri karşılamak üzere, avans
isteyebilir. Avansın işin gereğini çok aşmamasına, avanstan yapılan harcamaların
müvekkile zaman zaman bildirilmesine ve işin sonunda avanstan kalan paranın
müvekkile geri verilmesine dikkat edilir.
43-) Müvekkil adına alınan paralar ve başkaca değerler
geciktirilmeksizin müvekkile duyurulur ve verilir.
Müvekkille ilgili bir hesap varsa, uygun sürelerde durum yazıyla
bildirilir.
44-) Avukat, müvekkilinden meslektaşlarına yönelecek
sataşmaları önlemeye çalışır; gerekirse vekillikten çekilebilir.
45-) Avukat “hapis hakkı”nı alacağı ile oranlı olarak
kullanabilir.
46-) Adli müzaheretle görülen işler, başkaca işlere
gösterilen özenle yürütülür.
47-) Ücret davası açacak avukat, önce Baro Yönetim Kurulu’na
bilgi verir. Bu konuda Baro Yönetim Kurulu’nun görüşünü bildirme yetkisi
vardır.
V-) AVUKATLARIN BAROLARLA VE TBB İLE İLİŞKİLERİ
48-) Baro Başkanlığı, Baro Yönetim ve Disiplin Kurulu
üyelikleri ile Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı, Yönetim Kurulu üyeliği,
Türkiye Barolar Birliği Disiplin Kurulu Başkanlığı ve üyeliği görevleri bir
kişide birleşemez.
VI-) YÜRÜRLÜK, UYGULAMA ALANI
49-) Yukarıdaki meslek kurallarının sürekli gelişimini
sağlamak üzere barolar, Türkiye Barolar Birliği Genel Kurulu’na, gündeme ilişkin
hükümlere uyma şartı ile yeni teklifler getirebilir.
50-) Yukarıda yazılı meslek kuralları, Türkiye Barolar
Birliği’nin 8-9 Ocak 1971 tarihli IV. Genel Kurul Toplantısı’nda kabul edilmiş
ve Türkiye Barolar Birliği Bülteni’nde yayımı tarihinde yürürlüğe girmesine
karar verilmiştir.
-----------------------------
¹ Türkiye Barolar
Birliği’nin 27-28 Mayıs 1989 tarihinde Giresun’da yapılan XX. Olağan Genel Kurul
kararıyla değişik metin.
² Türkiye Barolar Birliği’nin 12-13-14 Ocak 1978 tarihinde Ankara’da yapılan
XI. Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir.
³ Türkiye Barolar Birliği’nin 10-11-12 Ocak 1980 tarihinde Ankara’da yapılan
XIII. Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir.